Dünya Hemşire aynı zamanda iki dilin de ustası olmak zorundadır: bilimin dili ve insanların dili.
Annie Warburton Goodrich
Hemşirelerin, eğitim hazırlıkları ve uygulamalarındaki rolleri zamanla evrim geçirmiş olsa da, hemşireliğin odağı oldukça sabit kalmıştır. Modern hemşireliğin kurucusu Florance Nighintingale hemşirenin temel uğraşının; hastanın mümkün olabilen en iyi koşulunun sağlanması olduğunu, bireyin doğasında var olan kendi iyileştirme gücünün açığa çıkarılması olduğunu vurgulamaktadır. Florance Nightingale, ruh ve bedeni ayrılmaz olarak nitelerken sağlığı da bir dualite olarak tanımlamıştır. Yazdığı yazılarda günümüz postmodern anlayışını içerebilen alanları belirtmiştir. Postmodern hemşirelik ve insan bakım bilimini ele alan hemşire teorisyen Jean Watson’a göre; insanın tüm enerji alanı ve onunla bütünlüğü dahilinde bireyi keşfedebilen hemşirelik, bireye tamamlayıcı uygulamalar kapsamında farklı yollarla ulaşabilmektedir. Tamamlayıcı ve destekleyici uygulamalarda tartışılan yöntemler, öncelikle hemşirenin kendi özbakımı ve kendisini şifalandırmada kullanacağı, ardından hastaları için kullanacağı uygulamalardır. Watson, hemşirenin insana bakarken onun ruhuna bakmayı, bireyin ne yaşadığını anlamayı, özden dinlemeyi, sevginin şifa gücünü, rahatlığın huzur ve enerjisini tanıması ve öğrenmesi gerektiğini belirtmektedir. Bu açıdan hemşireliğe bakıldığında, tamamlayıcı destekleyici uygulamalar aslında hemşireliğin odağını oluşturmaktadır. Hemşirelerin bireyin zihin- beden-ruh temelline özen gösteren holistik uygulayıcılar olarak eğitilmeleri önemlidir.
Bütünleşik yaklaşım yoga, terapötik dokunma, reiki, masaj, aromaterapi, müzikterapi, refleksoloji, gevşeme ve meditasyon vb. gibi uygulamaların yalnızca yapılması değil, bir “OL”ma biçimidir. Bu uygulamaların özünde iyileştirici bir ortam oluşturmak, bireyi bilinçlendirmek ve kendi iyileştirme gizil gücünü ortaya çıkarmak esastır. Tamamlayıcı ve destekleyici uygulamalar bütüncül yaklaşım temelli olup, kanıtların ışığında uygun olabilecek tüm yöntemlerin kullanılmasını içermektedir.
Ülkemizde ve Dünya’daki birçok ülkede sağlık bakım sistemi hastalık ve tedaviye odaklı olup hekim merkezlidir. Ancak sağlık bakımındaki odağının sağlığın korunması, geliştirilmesi, hastalıkların azaltılması, bireyin fiziksel, mental, sosyal destek ihtiyacının uygun şekilde karşılanması olmalıdır. Yapılan çalışmalarda, sağlık bakım profesyonellerinin eğitiminde yeni yaklaşımlar gerektiği, sağlık profesyoneli yetiştiren okullar ile tamamlayıcı destekleyici uygulama liderlerinin işbirliğine ihtiyaç olduğu, kanıt temelli integratif uygulamaların müfredata yerleştirilmesi ve bunun iyi organize edilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü (NIH), NNCAM tarafından sağlık profesyoneli yetiştiren okulların müfredat programlarına integratif anlayışın yerleştirilmesi, tamamlayıcı destekleyici uygulamaların lisans düzeyinde bilgi olarak sunulması, masaj, aromaterapi, iyileştirici dokunma, akupres, gibi sertifika programlarıyla sağlık profesyonellerinin yetişmesinin sağlanması teşvik edilmektedir. Ayrıca integratif hemşire koçluğu, holistik hemşire koçluğu gibi sertifika programları da düzenlenmektedir. Ülkemizde ise henüz sağlık profesyoneli yetiştiren okulların müfredatlarında integratif anlayış temelli bir müfredat çalışması başlamış değildir. Derslerin içerisinde konu başlıklarında ya da bağımsız seçmeli ders olarak verildiği lisans ve lisansüstü eğitim programları mevcuttur.
İntegratif anlayışın geliştirilmesi için konuyla ilgili yapılmış tüm çalışmalarda;
” Sağlık bakım sistemine integratif anlayışın yerleştirilmesi, bu konuda ulusal stratejik vizyonun geliştirilmesi,
” Bireyin kendi sağlığını koruması ve iyileştirmesini içeren bir sağlık kültürü yerleştirilmesi, hemşirelerin de bu anlayışı kendi yaşamlarında kullanması,
” Sağlık profesyoneli eğitiminde hastalığın yönetimi ve tedavisine odaklanmaktan ziyade iyilik haline odaklanılması konusunda yaklaşımların ve modellerin geliştirilmesi,
” Tüm sağlık profesyoneli öğrencilerinde integratif bakım anlayışının kazandırılması için müfredat programın bu doğrultuda geliştirilmesi, bu çalışmaya temel olacak idari, yasal ve fiziksel düzenlemelerin yapılması, mali desteğin sağlanması, hastanın tedavi sürecinde güvenilirliğin sağlanması, engellerin ortadan kaldırılması, sınıflarda da bu anlayışla eğitim ortamının oluşturulması,
” Hemşirelik eğitiminde lisans ve lisansüstü düzeyde integratif sağlığın eğitimin içerisine yerleştirilmesi, bu eğitimin, sağlığın korunması ve geliştirilmesi, sağlık ve iyilik hali için bireysel sorumluluk, hasta merkezli ve bireyselleştirilmiş bakım, tamamlayıcı ve destekleyici uygulama ve konvansiyonel bakım entegrasyonundaki süreçler, ekip anlayışı vb. gibi başlıkları kapsayacak şekilde oluşturulması,
” Doktora düzeyinde integratif bakım felsefesinin ve kanıt sağlayacak araştırmaların planlanması, yürütülmesi, uygulamaların etkinliği ve güvenli kullanım bilgisinin sağlanması, müfredatın bu şekilde yetişmeye imkan sağlayacak şekilde yapılandırılması,
” Kamu ve kamu denetimli özel kuruluşlar tarafından integratif bakım uygulayıcılarının yetiştirilmesi, tanınması, sağlık bakım sistemine entegrasyonunun sağlanmasının, uygun olacağı belirtilmektedir.
İntegratif sağlık bakımının gelişmesinde, buna istekli olunması, interdisipliner eğitimin başlatılması, lisans ve lisansüstü eğitimde yol alınmasına katkı verecektir. Tüm sağlık bakım profesyonelinin eğitiminde, integratif bakım anlayışı olması sadece bilginin verilmesini değil, bu bilginin uygulamaya da aktarılmasını gerekli kılmaktadır. Bu nedenle eğitimde, alanda çalışan uygulayıcıların deneyiminden de faydalanılmalıdır. Hem primer bakımda hem de integratif bakımda yeni bir düşünme şeklinin oluşturulması, bu gücün farkına varılmasını sağlayacaktır.
Kaynak: Taşcı S. Hemşirelik eğitiminde integratif anlayış geliştirme. Integr Tıp Derg. 2015;3(2):50-54.